CAREER

Thursday, 21 November 2013

Engineering Services Exam, 2013: Online Detailed Application Form (DAF) for selected candidates

All the candidates qualified on the basis of the result of the written part of the Engineering Services Examination, 2013 are requested to fill the detailed application form (DAF) online.

How to Apply: Candidates can apply online by using the website http://www.upsc.gov.in and the candidates are required to take the print out of the finally submitted online detailed application form and sign on each page and submit it along with certificates duly attested and Summary Sheet to

The Under Secretary (E.VII),
Union Public Service Commission,
Dholpur House,
Shahjahan Road,
New Delhi-110069.

Important Dates:
  • Closing date of online registration 25/11/2013
  • Last date for submission of hard copy of the application 29/11/2013
For more details, please visit:
http://upscdaf.nic.in/DAF/daf_ese_2013/Instructions.pdf


All the candidates qualified on the basis of the result of the written part of the
A. Candidates are advised to read carefully the Rules of the Engineering Services Examination, 2013, which include
conditions of eligibility etc. as published in the Gazette of India, dated 6th April, 2013
Engineering Services Exam, 2013
are requested to fill the Detailed Application Form (DAF) ONLINE.
B. Read the following instructions before filling up the online Detailed Application Form.
1. HOW TO APPLY:
a. Candidates must apply Online by using the website http://www.upsc.gov.in. The Online Detailed Application Form
can be filled from 13-11-2013 to 25-11-2013 till 11.59 PM after which the link will be disabled.
b. Candidates should ensure that all columns of the Online Detailed Application Form are filled in correctly. No
correspondence will be entertained by the Commission from candidates to change any of the entries made in the
Detailed Application Form.
2. LAST DATE FOR RECEIPT OF PRINTED COPY OF ONLINE DETAILED APPLICATION:
a. Candidates are required to take the print out of the Finally Submitted online Detailed Application Form and sign
on each page and submit it to the Commission along with certificates duly attested and Summary Sheet.
The last date for receiving printed copy of online Detailed Application along with enclosures/certificates and
Summary Sheet is 29-11-2013 (5:00 PM). The envelope containing the printed copy of the Online Detailed Application
Form should be superscribed with “Detailed Application for Engineering Services Examination, 2013” and must reach
the Under Secretary (E.VII), Union Public Service Commission, Dholpur House, Shahjahan Road, New Delhi – 110069 on
or before the date specified above.
b. Detailed Application Form can also be delivered at Union Public Service Commission counter by hand on or before
the date specified above. The Commission will not be responsible for the applications delivered to any other
functionary of the Commission.
1. Please log on to the website
Guidelines for filling the online Detailed Application Form (DAF) for Engineering Services Examination, 2013
www.upsc.gov.in and click on the link “Detailed Application Form for Engineering
Services Examination, 2013”.
2. Candidate who wish to apply for Engineering Services Examination, 2013 have to first get themselves registered
before filling up the Online Detailed Application Form(DAF) at the website www.upsc.gov.in
3. Please register yourself by clicking appropriately on the link provided below the “login” button.
4. On the registration module, provide your Name (as recorded in the matriculation/secondary examination
certificate), Roll Number (in six digit format) and Date of Birth (as recorded in the matriculation/secondary
examination certificate).
5. Provide your e-mail address and re-enter your e-mail address.
6. Enter the random number which is appearing on the screen and click the submit button.
NB: (a) All the field are compulsory to fill in.
(b) Please ensure that you provide a valid and an active e-mail address in the e-mail address field as your password
for filling up the application form shall be e-mailed to you on the e-mail address provided by you. Invalid or inactive
e-mail address may prevent you from smooth completion of submission of online Detailed Application Form.
7. After clicking the submission button, you will get a message on your screen, clearly mentioning your Name and email
that you have been registered and your password has been sent to your e-mail address. Please note down
your password.
8. Now log in to your e-mail account and note down your password which has been sent to you by the Commission
and again go back to the website (www.upsc.gov.in) and log in into the Login module with your Roll Number (six
digit number) along with the password.
9. Online DAF has seven modules as indicated above, namely- Personal, Educational Information, Parental
Information, Employment Information, service references and Final Submission.
10. Candidates are required to fill all the modules completely before finally submitting the form ONLINE, using the
Final Submission Module.
11. Candidates should save each module after completing the same. However, candidates will have the option to make
changes in any module before final submission of DAF. Once Final Submission has been made, then no change will
be possible Online.
12. Candidates are required to take the print out of the Finally Submitted online Detailed Application Form and sign on
each page and submit it to the Commission along with certificates duly attested. This application along with
documents/enclosures should be submitted to the commission positively by 29-11-2013 (5:00 PM).
13. Candidates are not supposed to print the PREVIEW OF APPLICATION. In case the candidates submit print copy of
PREVIEW OF APPLICATION, his candidature is liable to be rejected.
14. Candidates may note that some of the fields namely Candidate's name, Date of Birth, Father's name, Mother's
name etc. have been pre-populated using the information provided by the candidate at the time of filling up the
Common Application Form. Such fields will appear grayed out and cannot be changed by the candidate. However,
if a Candidate notes any error / discrepancy in these fields, he may make a separate detailed representation to the
Commission including all relevant documents, in support of his claim. The representation may be sent along with
the filled up hard copy of the Detailed Application Form. The Commission will decide each such case on merit and
its decision in such cases shall be final.
2
Union Public Service Commission
ENGINEERING SERVICES EXAMINATION, 2013
Instructions to Candidates for filling in the
ApplicationForm
1. The candidates should read these instructions
carefully before filling in the application form.
2. Candidates must use only International form of
Indian numerals in filling in the application form, e.g.
1, 2, 3, 4, 5, 6 etc. They should take special care that the
entries made in the application form should be clear and
legible. In case there are any illegible or misleading
entries, the candidates will be responsible for the
confusion and the ambiguity caused in interpreting such
entries. Corrections, if any, should be legible and attested
by the candidates.
3. Candidates are required to specify clearly in
Column 11 of the application form the Services/Posts for
which they wish to be considered in order of preference.
They are advised to indicate as many preferences as they
wish to, so that having regard to the rank in the order of
merit, due consideration can be given to their preferences
when making appointment.
N.B. (i)—Departmental candidates admitted to the
examination under age relaxation vide Rule 5(b) may give
their preferences for the Services/Posts in other Ministries/
Departments also.
N.B. (ii)—Candidates admitted to the examination
under the proviso to Rule 6 will be considered only for the
posts mentioned in the said proviso, and their preference
for other Services and Posts, if any, will be ignored.
N.B. (iii)—No request for addition/alteration in the
preferences indicated by a candidate in his/her application
will be entertained by the Commission.
N.B. (iv)—Candidates are also advised that the
hard copy of the DAF to be submitted by them should
preferably be printed on A4 size paper.
4. The information earlier given by the candidates
in the simplified application form for the Examination will
be cross-checked with the information given by them in
this application form. If there are any serious discrepancies,
their candidature will be cancelled.
5. The candidates should paste a recent passport size
photograph in the space provided for it in the application
form. The photograph should be duly attested by a Gazetted
Officer/Principal of the College/Institution last attended.
6. A candidate who claims to belong to one of
the Scheduled Castes, the Schedule Tribes or the
Other Backward Classes should submit in support
of his claim an at tested/cer t i fied copy of the
certificate in the form given in Appendix-I from
the District Officer or the Sub-Divisional Officer
or any other officer as indicated in Appendix-I of
the district in which his/her parents (or surviving parent)
ordinarily reside. Such an officer should have been designated
by the State Government concerned as competent to issue such a
certificate. If both his/her parents are dead, the officer
signing the certificate should be of the district in which the
candidate himself/herself ordinarily resides otherwise than
for the purpose of his/her own education.
7. Acandidate must submit alongwith his/her application
attested/certified copy of a certificate showing his/her
educational qualification prescribed in para 3(III) of the Notice
for the Examination published in the Employment News dated
6th April, 2013 and in Rule 6 of the Rules for the Examination
published in the Gazette of India dated 6th April, 2013. The
certificate submitted must be one issued by the authority (i.e.
University or other examining body) awarding the particular
qualification.
8. A candidate must enclose with his/her application an
attested/certified copy of certificate of age (indicating his/
her date of birth). The date of birth accepted by the Commission
is that entered in the Matriculation or Secondary School
Leaving Certificate or in a certificate recognised by an Indian
University as equivalent to Matriculation or in an extract from
a Register of Matriculates maintained by a University and that
extract must be certified by the proper authority of the
University. A candidate who has passed the Higher Secondary
Examination or an equivalent Examination may submit an
attested/certified copy of the Higher Secondary Examination
certificate or an equivalent certificate.
No other document relating to age like horoscopes,
affidavits, birth extracts from Municipal Corporation, Service
Records and the like, will be accepted.
The expression Matriculation/Higher Secondary
Examination certificate in this part of the instruction includes
the alternative certificate mentioned above.
Sometimes the Matriculation/Higher Secondary
Examination Certificate does not show the date of birth or
only shows the age by completed years or completed years
and months. In such cases a candidate must send in addition to
the Matriculation/Higher Secondary Examination Certificate
an attested/certified copy of the certificate from the
Headmaster/Principal of the Institution from where he/she
passed the Matriculation/Higher Secondary Examination
showing date of his/her birth or his/her exact age as recorded
in the Admission Register of the Institution.
Candidates are warned that unless complete proof
of age as laid down in these instructions is sent with the
application, the candidature of the candidate will be
rejected.
Note 1: A candidate who holds a completed Secondary School
Certificate need submit an attested/certified copy of
the page containing entries relating to age only.
3
Note 2 : Candidates should note that only the date of birth as
recorded in the Matriculation/Higher Secondary
Examination Certicate or an equivalent certificate
on the date of submission of application will be accepted
by the Commission and no subsequent request
for its change will be considered or granted.
Note 3 : Candidates should also note that once date of birth
has been claimed by themand entered in the records
of the Commission for the purpose of admission
to an examination, no change will be allowed
subsequently or at a subsequent examination on any
ground whatsoever.
9 (i) A candidate claiming age-relaxation as a
domicile of the State of Jammu and Kashmir should
produce an attested/certified copy of a certificate from the
District Magistrate in the State of Jammu and Kashmir
within whose jurisdiction he/she had ordinarily resided or
from any other authority designated in that behalf by the
Government of Jammu and Kashmir to the effect that he/
she had ordinarily been domiciled in the State of Jammu
and Kashmir during the period from the 1st January, 1980
to the 31st day of December, 1989.
(ii) Acandidate disabled while in the Defence Services
claiming age concession should produce an attested/certified
copy of the certificate in the form given in Appendix -II,
from the Director General Resettlement, Ministry of
Defence to show that he/she was disabled while in the
Defence Services in operations during hostilities with any
foreign country or in a disturbed area and released as a
consequence thereof.
(iii) Ex-servicemen including Commissioned Officers
and ECOs/SSCOs claiming age concession should produce
an attested/certified copy of the certificate as applicable to
them, in the form given inAppendix-III, from the authorities
concerned.
(iv) A Government Servant claiming age concession
under rule 5(b) should submit a certificate in Original from
the Head of the Department/Office in the format given in
Appendix-IV.
10. A candidate claiming to belong to physically
disabled category shall be required to meet one or more of
the physical requirement/abilities, as laid down in Rule 19
of the Rules for the Engineering Services Examination, 2013,
for performing the duties in the concerned Services/Posts.
He/She must submit a certified copy of the certificate issued
by Government Hospital/Medical Board in the format given
inAppendix-V.
11. The candidates should note that their candidature
for the Engineering Services Examination, 2013, will be purely
provisional, subject to their satisfying the prescribed eligibility
conditions. If on verification at any stage before or after the
examination it is found that they do not fulfil any of the
eligibility conditions, their candidature for the examination
will be cancelled by the Commission.
12. Enclosures to the application form to be sent to the
Commission by the candidates are as follows :—
(i) An attested/certified copy of the certificate of age.
(ii) An attested/certified copy of the certificate of
educational qualification indicating the subjects.
(iii) An attested/certified copy of the certificate in
support of claim to belong to Scheduled Castes/
Scheduled Tribes/Other Backward Classes
(wherever applicable).
(iv) Undertaking by the candidate seeking releaxation
as OBC candidate in support of claim of not
belonging to creamy layer, to be given in format as
mentioned in para B-1 ofAppendix-I.
(v) An attested/certified copy of certificate in support
of claim for age concession (wherever
applicable).
(vi) AnAttested/certified copy of certificate in support
of claimto being physically handicapped (wherever
applicable).
Originals of the above certificates are required to
be produced at the time of interview.
NOTE :—Candidates are required to sign the attested/
certified copies of all certificates sent along with the
application form and also to put the date.
13. Any application received without all or some of
the enclosures will entail cancellation of candidature. Any
missing enclosures sent subsequently by the candidate will
not be entertained. The candidates must ensure that the
application form is properly filled in and is accompanied by
all the relevant enclosures. No column of application should
be left blank.
14. In all communications with the Commission
regarding this application, the candidate should mention the
name of Examination, his full name, Roll Number and date
of birth.
4
APPENDIX-1
(A) The form of certificate to be produced by Scheduled
Castes and Scheduled Tribes candidates applying for
appointment to posts under the Government of India.
This is to certify that Shri/Shrimati/Kumari* ........................
.......................... son/daughter* of .....................................................
of village/town* ................................................. in District/
Division* ........................................... of the State/Union
Territory* ...................... belongs to the..........................
caste/tribe* which is recognised as a Scheduled Caste/
Scheduled Tribe* under :—
the Constitution (Scheduled Castes) Order, 1950@.
the Constitution (Scheduled Tribes) Order, 1950@.
the Constitution (Scheduled Castes) Union Territories Order,
1951@.
the Constitution (Scheduled Tribes) Union Territories Order,
1951@.
[as amended by the Scheduled Castes and Scheduled Tribes
List (Modification) Order, 1956; the Bombay Reorganisation
Act, 1960, the Punjab Reorganisation Act, 1966, the State of
Himachal Pradesh Act, 1970, the North Eastern Areas
(Reorganisation) Act, 1971, the Scheduled Castes and
Scheduled Tribes Order (Amendment) Act, 1976., the State of
Mizoram Act, 1986, the State of Arunachal Pradesh Act, 1986
and the Goa, Daman and Diu (Reorganisation) Act, 1987.]
the Constitution (Jammu and Kashmir) Scheduled Castes
Order, 1956@.
the Constitution (Andaman and Nicobar Islands) Scheduled
Tribes Order, 1959 as amended by the Scheduled Castes and
Scheduled TribesOrder (Amendment) Act, 1976.@
the Constitution (Dadar and Nagar Haveli) Scheduled Castes
Order, 1962.@
the Constitution (Dadar and Nagar Haveli) Scheduled Tribes
Order, 1962.@
the Constitution (Pondicherry) Scheduled Castes Order,
1964.@
the Constitution (Uttar Pradesh) Scheduled Tribes Order,
1967.@
the Constitution (Goa, Daman and Diu) Scheduled Castes
Order, 1968.@
the Constitution (Goa, Daman and Diu) Scheduled Tribes
Order, 1968.@
the Constitution (Nagaland) Scheduled Tribes Order, 1970.@
the Constitution (Sikkim) Scheduled Castes Order, 1978.@
the Constitution (Sikkim) ScheduledTribesOrder, 1978.@
the Constitution (Jammu&Kashmir) Scheduled Tribes Order,
1989.@
the Constitution (SC)Order (Amendment) Act, 1990.@
the Constitution (ST) Order (Amendment) Act, 1991.@
the Constitution (ST) Order (Second Amendment) Act, 1991.@
the Scheduled Castes and Scheduled Tribes Orders
(Amendment) Act 2002@
the Constitution (Scheduled Castes)Order (Amendment) Act,
2002@
the Constitution (Scheduled Castes and Scheduled Tribes)
Orders (Amendment) Act, 2002@
The Constitution (Scheduled Castes) Orders (Second
Amendment) Act, 2002@
% 2. Applicable in the case of Scheduled Castes/Scheduled
Tribes persons who have migrated from one State/Union
TerritoryAdministration to another.
This certificate is issued on the basis of the Scheduled Castes/
Scheduled Tribes certificate issued to Shri/Shrimati*..............
....................................... Father/Mother of Shri/Shrimati/
Kumari ................................................... of village/town*
.......................................... in District/Division*............................
of the State/Union Territory*............................ who belongs to
the caste/tribe* which is recognised as a Scheduled Caste/
Scheduled Tribe in the State/Union Territory* of ...............
...................... issued by the .....................................
dated ......................................
% 3. Shri/Shrimati/Kumari* ...............................................
and/or* his/her* family ordinarily reside(s) in village/
town*............................. of .............................. District/Division*
of the State/UnionTerritory* of ..............................................
Signature ................................................
**Designation............................................
(With Seal ofOffice)
State/Union Territory*
Place : .....................................
Date : ......................................
*Please delete the words which are not applicable.
@Please quote specific Presidential Order.
% Delete the paragraph which is not applicable.
NOTE : The term “ordinarily reside (s)” used here will have
the same meaning as in Section 20 of the
Representation of the People Act, 1950.
**List of authorities empowered to issue Scheduled
Caste/Scheduled Tribe/OBC Certificates.
(i) District Magistrate/Additional District Magistrate/
Collector/Deputy Commissioner/Additional Deputy
Commissioner/Deputy Collector/1st Class Stipendiary
Magistrate/† Sub-Divisional Magistrate/Taluka Magistrate/
ExecutiveMagistrate/ExtraAssistant Commissioner.
†(not below of the rank of 1st Class Stipendiary
Magistrate).
5
(ii) Chief Presidency Magistrate/Additional Chief
Presidency Magistrate/Presidency Magistrate.
(iii) Revenue Officers not below the rank of Tehsildar.
(iv) SubDivisionalOfficer of the area where the candidate
and/or his/her family normally resides.
(B) The form of certificate to be produced by Other
Backward Classes candidates applying for appointment to
posts under the Government of India.
This is to certify that Shri/Shrimati/Kumari*...............
............................son/daughter* of Shri............................... of
village/town* ...........................in District/Division*............... of
the State/UnionTerritory*..................................belongs to the
....................Community which is recognised as a backward
class under :
@Government of India,Ministry ofWelfare Resolution
No. 12011/68/93-BCC(C) dated 10th September, 1993 published
in theGazette of India Extraordinary Part-I, Section-1, No. 186
dated 13th September, 1993.
@Government of India,Ministry ofWelfare Resolution
No. 12011/9/94-BCC dated 19-10-94, published in the Gazette
of India Extraordinary Part-I, Section-1, No. 163 dated
20-10-1994.
@Government of India,Ministry ofWelfare Resolution
No. 12011/7/95-BCC dated 24-5-95, published in the Gazette of
India Extraordinary Part-I, Section-1, No. 88 dated
25-5-1995.
@Government of India,Ministry ofWelfare Resolution
No. 12011/96/94-BCC dated 9th March, 1996 published in the
Gazette of India Extraordinary Part-I, Section-1, No. 60 dated
11th March,1996.
@Government of India,Ministry ofWelfare Resolution
No. 12011/44/96-BCC dated 6th December, 1996 published in
the Gazette of India Extraordinary Part-I, Section-1, No. 210
dated 11thDecember,1996.
@Government of India,Ministry ofWelfare Resolution
No. 12011/99/94-BCC dated 11th December, 1997 published in
the Gazette of India Extraordinary Part-I, Section-1, No. 236
dated 12thDecember,1997.
@Government of India,Ministry ofWelfare Resolution
No. 12011/13/97-BCC dated 3rd December, 1997 published in
the Gazette of India Extraordinary Part-I, Section-1, No. 239
dated 17thDecember,1997.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12011/68/98-BCC dated the 27th
October, 1999 published in the Gazette of India Extraordinary
Part-I, Section-1, No. 241 dated the 27thOctober,1999.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12011/88/98-BCC dated 6th
December, 1999 published in the Gazette of India Extraordinary
Part-I, Section-1, No. 270 dated 6thDecember,1999.
@ Government of India, Ministry of Social Justice and
EmpowermentResolutionNo. 12011/36/99-BCCdated 4thApril,
2000 published in the Gazette of India Extraordinary Part-I,
Section-1, No. 71 dated 4thApril, 2000.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12011/44/99-BCC dated the 21st
September, 2000 published in theGazette of India Extraordinary
Part-I, Section-1, No. 210 dated the 21st September, 2000.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12015/9/2000-BCC dated 6th
September, 2001 published in theGazette of India Extraordinary
Part-I, Section-1, No. 246 dated 6th September, 2001.
@ Government of India, Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12011/1/2001-BCC dated
19th June, 2003 published in the Gazette of India
Extraordinary Part-I, Section, 1 No. 151 dated 20th June, 2003.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12011/4/2002-BCC dated 13th
January, 2004 published in the Gazette of India Extraordinary,
Part-I Section-1, No. 9 dated 13th January, 2004.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12011/14/2004-BCC dated 12th
March, 2007 published in the Gazette of India Extraordinary,
Part-I, Section-1, No. 67 dated 12thMarch, 2007.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12015/2/2007-BCC dated 18th
August, 2010 published in the Gazette of India
Extraordinary, Part-I, Section-1, No. 232 dated 18thAugust,
2010.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12015/2/2007-BCC dated 11th
October, 2010 published in the Gazette of India
Extraordinary, Part-I, Section-1, No. 274 dated 12thOctober,
2010.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12015/15/2008-BCC dated 16th
June, 2011 published in the Gazette of India Extraordinary,
Part-I, Section-1, No. -123 dated 16th June, 2011.
@Government of India,Ministry of Social Justice and
Empowerment Resolution No. 12015/13/2010-BC-II dated 8th
December, 2011 published in the Gazette of India
Extraordinary, Part-I, Section-1, No.-257 dated 8th December,
2011.
Shri/Shrimati/Kumari*................................and/or*
his/her* family ordinarily reside(s) in village/town*....................
............ of ......................District/Division* of the State/Union
Territory* of .............................
This is also to certify that he/she* does not belong to
the persons/sections* (Creamy Layer) mentioned in column 3
of the Schedule to the Government of India, Department of
Personnel&Training O.M. No. 36012/22/93-Estt(SCT) dated
8-9-1993O.M. No. 36033/3/2004-Estt.(Res.) dated 9th March,
2004 and O.M.No. 36033/3/2004-Estt.(Res.) dated 14thOctober,
2008.
Signature................................
**Designation............................
(with seal ofOffice)
State/Union Territory
Place....................................................
Date.....................................................
*Please delete the words which are not applicable.
@Strike out whichever is not applicable.
NOTE : The term ‘‘ordinarily reside(s)’’ used here will have
the same meaning as in Section 20 of the
Representation of the People Act, 1950.
** Authorities empowered to issue Other Backward
Classes certificates will be the same as those
empowered to issue Scheduled Caste/Scheduled
Tribe certificates.
Note 1 : Candidates claiming to belong to OBCs should
note that the name of their caste (including its spellings) as
indicated in their certificates, should be exactly the same as
published in the lists notified by the Central Government from
time to time. Acertificate containing any variation in the caste
name will not be accepted.
Note 2 : The OBCclaimof a candidate will be determined
in relation to the State (or part of the State) to which his/her
father originally belongs. A candidate who has migrated from
one State (or part of the State) to another should, therefore,
produce an OBC certificate which should have been issued to
him/her based on his/her father’s OBC certificate from the
State to which he (father) originally belongs.
Note 3 : No change in the community status already
indicated by a candidate in his/her simplified application form
for this examination will ordinarily be allowed by the
Commission.
(B-1) The format of undertaking to be furnished
Along with the DAF by Other Backward Class candidates
applying for appointment to posts under the Government of
India.
UNDERTAKING
I……………………………………son/daughter of
Shri…………………………….resident of Village/Town/
City……………………..District………………….State/UT
………………………..…hereby declare that I belong to the
…………………………..community which is recognized
as a backward class by the Government of India for the
purpose of reservation in services as per orders contained in
Department of Personnel & Training Office memorandum
No. 36012/22/93-Estt(SCT) dated 8.9.1993. it is also
declared that I do not belong to persons/sections (Creamy
Layer) mentioned in Column 3 of the Schedule to the above
referred Office Memorandum, dated 8.9.1993, O.M. No.
36033/3/2004-estt.(Res) dated 9th March, 2004 and O.M.
No. 36033/3/2004-Estt.(Res) dated 14th October, 2008.
7
APPENDIX-II
THE FORM OF CERTIFICATE TO BE PRODUCED BY THE CANDIDATE DISABLED
WHILEINTHEDEFENCESERVICES:—
Certified that No. ....................................................... Rank ......................................................
Name ...................................................................................................................................................................
of Unit ................................................................................. was disabled while in the Defence Service
in operations during hostilities with a foreign country/in a disturbed area* and was released as a
result of such disability.
Signature......................................
Designation.................................
*Strike out whichever is not applicable.
Date.............................................
8
APPENDIX-III
(A) FORMOFCERTIFICATEAPPLICABLE FOR
RELEASED/RETIREDPERSONNEL.
It is certified that No..................... Rank.....................
Name..........................................whose date of birth is.....................
has rendered service from..................... to..................... in Army/
Navy/Air Force and he fulfils the following conditions :—
(a) Has rendered five or more years military service
and has been released on completion of assignment
otherwise than by way of dismissal or discharge
on account of misconduct or inefficiency.
(b) Has been released on account of physical disability
attributable to military service or on invalidment
on.....................
Station : ..........................
Date : ...........................
Signature and Designation of the
Competent Authority
SEAL
(B) FORM OF CERTIFICATE FOR SERVING
PERSONNEL
(Applicable for serving personnel who are due to be
released within one year).
I hereby certify that according to the information
available with me No.......................... Rank.........................
Name.......................................... is serving in the Army/Navy/
Air Force from.......................................... and is due to complete
the specified term of his engagement with the Armed Forces
on the date.....................
Place :
Date :
Signature of CommandingOfficer
Office Seal
Candidate furnishing certificate B as above will have to
give the following undertaking :—
UNDERTAKINGTOBEGIVENBYTHECANDIDATE:
I understand that if selected on the basis of the
recruitment/Examination to which this application relates, my
appointment will be subject to my producing documentary
evidence to the satisfaction of the appointing authority that I
have been duly released/retired/discharged from the Armed
Forces and that I am entitled to the benefits admissible to Exservicemen
in terms of the Ex-Servicemen (Re-employment
in Central Civil Service and Posts) Rules, 1979, as amended
from time to time.
Signature of Candidate
Place :
Date :
(C) FORM OF CERTIFICATE APPLICABLE
FOR SERVING ECOs/SSCOs WHO HAVE ALREADY
COMPLETED THEIR INITIAL ASSIGNMENT AND
ARE ON EXTENDED ASSIGNMENT.
It is certified that No...................... Rank.....................
Name.......................................... whose date of birth is.....................
is serving in the Army/Navy/Air Force from......................
2. He has already completed his initial assignment of
five years on———————and is on extended assignment
till———————.
3. There is no objection to his applying for civil
employment and he will be released on three months notice
on selection from the date of receipt of offer of appointment.
Station :
Date :
Name and Designation of the
Competent Authority
SEAL
Authorities who are competent to issue certificate are
as follows :—
(a) In case of Commissioned Officers including
ECOs/SSCOs.
Army—Military Secretary Branch, Army Hqrs.,
New Delhi.
Navy—Directorate of Personnel, Naval Hqrs.,
New Delhi.
Air Force—Directorate of Personnel Officers, Air
Hqrs., New Delhi.
(b) In case of JCOs/ORs and equivalent of the Navy
and Air Force.
Army—By various Regional Record Offices.
Navy—BABS, Mumbai.
Air Force—Air Force Records NERW,
New Delhi.
9
APPENDIX-IV
THE FORM OF CERTIFICATE TO BE PRODUCED BY GOVERNMENT SERVANTS CLAIMING AGE
CONCESSION UNDER RULE 5(b)
Certified that:
*(a) Shri/Shrimati/Kum. ............................................................ holds substantively a permanent post of ................................
in the Office/Department of ........................................with effect from ...................................................
*(b) Shri/Smt./Kum. ....................................... has been continuously in temporary service on a regular basis under
the Central Government in the post of .......................................................in the
....................................................with effect from .................................
(c) This Deptt./Office is under the control of the following authority, which is one of the authorities specified in
Column I below Rule 5 (b) of the Rules of the Engineering Services Examination, 2013.
(Please indicate here the name of the concerned authority)
Signature..............................................................
Designation.........................................................
Ministry/Office.....................................................
Office Stamp
Place ........................
Date : ........................
10
APPENDIX-V
Name & Address of the Institute/Hospital
Certificate No. ...................................Date : ..........................
DISABILITYCERTIFICATE
Recent Photograph of
the candidate showing
the disability duly
attested by the
Chairperson of the
Medical Board.
This is certified that Shri/Smt./Kum. ...............................
son/wife/daughter of Shri ......................................... age
.......... sex ............ identification mark(s) ........................ is
suffering from permanent disability of following category :
A. Locomotor or cerebral palsy :
(i) BL—Both legs affected but not arms
(ii) BA—Both arms affected (a) Impaired reach
(b) Weakness of grip
(iii) BLA—Both legs and both arms affected
(iv) OL—One leg affected (right or left)
(a) Impaired reach
(b) Weakness of grip
(c) Ataxic
(v) OA—One arm affected
(a) Impaired reach
(b) Weakness of grip
(c) Ataxic
(vi) BH—Stiff back and hips (cannot sit or stoop)
(vii) MW—Muscular weakness and limited physical
endurance.
B. Blindness or Low Vision :
(i) B—Blind
(ii) PB—Partially blind
* Strike out whichever is not applicable.
C. Hearing impairment :
(i) D—Deaf
(ii) PD—Partially deaf
(Delete the category whichever is not applicable)
2. This condition progressive/non-progressive/likely to
improve/not likely to improve. Re-assessment of this case is
not recommended/is recommended after a period of ................
years ...............................months.*
3. Percentage of disability in his/her case is .......................
per cent.
4. Shri/Smt./Kum. ...................................... meets the
following physical requirements for discharge of his/her
duties :—
(i) F—Can perform work by manipulating
with fingers. Yes/No
(ii) PP—Can perform work by pulling and
pushing. Yes/No
(iii) L—Can perform work by lifting. Yes/No
(iv) KC—Can perform work by kneeling and
crouching. Yes/No
(v) B—Can perform work by bending. Yes/No
(vi) S—Can perform work by sitting. Yes/No
(vii) ST—Can perform work by standing. Yes/No
(viii) W—Can perform work by walking. Yes/No
(ix) SE—Can perform work by seeing. Yes/No
(x) H—Can perform work by hearing/speaking. Yes/No
(xi) RW—Can perform work by reading and
writing. Yes/No
(Dr. .......................) (Dr. .......................) (Dr. .......................)
Member Member Chairman
Medical Board Medical Board Medical Board
Countersigned by the Medical
Superintendent/CMO/Head of
Hospital (With seal)
11
GUIDELINES
ANNEXURE
CODE NUMBERS FOR FILLING UP THE APPLICATION FORM
Codes to be given for filling up different columns in the application formarementioned below:—
Column12 : CITIZENSHIP
Code Description
01 . a citizen of India
02 . a subject of Nepal
03 . a subject of Bhutan
04 . a Tibetan refugee who came over to India before the Ist January, 1962 with the intention of permanently settling
in India.
05 . a person of Indian origin who has migrated from Pakistan, Burma, Sri Lanka, East African countries of Kenya,
Uganda, the United Republic of Tanzania, Zambia, Malawi, Zaire or Ethiopia or Vietnam with the intention of
permanently settling in India.
Column13 : STATEOFDOMICILE
Code State or Union Territory Code State or Union Territory
01 Andhra Pradesh 19 Nagaland
02 Arunachal Pradesh 20 Orissa
03 Assam 21 Punjab
04 Bihar 22 Rajasthan
05 Chhattisgarh 23 Sikkim
06 Goa 24 Tamil Nadu
07 Gujarat 25 Tripura
08 Haryana 26 Uttrakhand
09 Himachal Pradesh 27 Uttar Pradesh
10 Jammu&Kashmir 28 West Bengal
11 Jharkhand 29 Andaman & Nicobar Islands
12 Karnataka 30 Chandigarh
13 Kerala 31 Dadra and Nagar Haveli
14 Madhya Pradesh 32 Daman&Diu
15 Maharashtra 33 Delhi
16 Manipur 34 Lakshadweep
17 Meghalaya 35 Puducherry
18 Mizoram
NOTE : Candidate should be twice sure of giving the right code. Whenever one or more boxes like have been
provided for the answer, care has to be exercised that not more than one numeral is entered in one box. If the code requires two
or more digits then as many boxes have been provided. Further, whenever a code reads like 01 or 02 i.e. there is a 0 on the left,
one should take care to enter the code with the 0. The code should not be entered without 0 as illustrated below :—
1 01
Wrong Right
เคธंเค˜ เคฒोเค• เคธेเคตा เค†เคฏोเค—
เค‡ंเคœीिเคจเคฏเคฐी เคธेเคตा เคชเคฐीเค•्เคทा, 2013
เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•ो เค†เคตेเคฆเคจ ूเคชเคฝ เคญเคฐเคจे เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคจुเคฆेเคถ
1. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•ो เคšािเคนเค िเค• เคตे เค†เคตेเคฆเคจ ूเคชเคฝ เคญเคฐเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เค‡เคจ
เค…เคจुเคฆेเคถों เค•ो เคง् เคฏाเคจ เคธे เคชเฅ เคฒें ।
2. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฏเคน เค…เคตँ เคฏ เคง् เคฏाเคจ เคฐเค–ें िเค• เค‰เคจ् เคนें เค†เคตेเคฆเคจ-ूเคชเคฝ เค•ो เคญเคฐเคจे
เคฎें เค•ेเคตเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เค…ंเค•ों เค•े เค…ंเคคเคฐाเคฐ्ं เคถीเคฏ ः เคตเคฐूเคช เค•ा ूเคฏोเค— เค•เคฐเคจा เคนै
เคœैเคธे 1,2,3,4,5,6 เค‡เคค् เคฏािเคฆ । เคตे เค‡เคธ เคฌाเคฐे เคฎें िเคตเคถेเคท เคธाเคตเคงाเคจी เคฌเคฐเคคें
िเค• เค†เคตेเคฆเคจ-ूเคชเคฝ เคฎें เค•ी เค—เคˆ ूिเคตिं เคŸเคฏां ः เคชं เคŸ เค”เคฐ เคธुเคชाเค ्เคฏ เคนों ।
เคฏिเคฆ เคตे ूिเคตिं เคŸเคฏां เคชเฅी เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคी เคนैं เคฏा ॅाเคฎเค• เคนैं เคคो เค‰เคจเค•े
िเคจเคตเคฐ्เคšเคจ เคฎें เคนोเคจे เคตाเคฒी ॅांिเคค เคฏा เคธंिเคฆเค—् เคงเคคा เค•े िเคฒเค เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคนी
िเคœเคฎ् เคฎेเคฆाเคฐ เคนोंเค—े । เคธंเคถोเคงเคจ, เคฏिเคฆ เค•ोเคˆ เคนों, ः เคชं เคŸ เคนोเคจे เคšािเคนเคं เคคเคฅा
เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค เคนोเคจे เคšािเคนเคं ।
3. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐों เคธे เค…เคจुเคฐोเคง เคนै िเค• เคตे เค†เคตेเคฆเคจ-ूเคชเคฝ เค•े เค•ाเคฒเคฎ 11 เคฎें เค‰เคจ
เคธेเคตाเค“ं/เคชเคฆों เค•ो ः เคชं เคŸ เคฐूเคช เคธे िเคฒเค– เคฆें िเคœเคจเค•े िเคฒเค เคตे เคตเคฐीเคฏเคคा
เคฌเคฎ เคฎें िเคตเคšाเคฐเคฃ เคšाเคนเคคे เคนैं । เค‰เคจ् เคนें เคธเคฒाเคน เคฆी เคœाเคคी เคนै िเค• เคตे िเคœเคคเคจी
เคšाเคนें เค‰เคคเคจी เคตเคฐीเคฏเคคाเค“ं เค•ा เค‰เคฒ् เคฒेเค– เค•เคฐ เคฆें เคคािเค• เคฏोเค—् เคฏเคคाเคฌเคฎ เคฎें
เค‰เคจเค•े เคฐैंเค• เค•ो เคง् เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เคคे เคนुเค िเคจเคฏुिเค•् เคค เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เค‰เคจเค•ी
เคตเคฐीเคฏเคคाเค“ं เคชเคฐ เคญเคฒी-เคญांिเคค िเคตเคšाเคฐ िเค•เคฏा เคœा เคธเค•े ।
िเคตเคถेเคท เคง् เคฏाเคจ (i) :- เคตे िเคตเคญाเค—ीเคฏ เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ, िเคœเคจ् เคนें เค†เคฏु เคธीเคฎा เคฎें เค›ूเคŸ เค•े
เค…เคงीเคจ [เคฆेिเค–เค िเคจเคฏเคฎ 5 (เค–)] เคชเคฐीเค•्เคทा เคฎें เคญाเค— เคฒेเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎिเคค เคฆी เค—เคˆ
เคนै เค…เคจ् เคฏ เคฎंเคฝाเคฒเคฏों/िเคตเคญाเค—ों เคฎें เคธेเคตाเค“ं/เคชเคฆों เคชเคฐ िเคจเคฏुเค•् เคค िเค•เค เคœाเคจे เค•े
िเคฒเค เคญी เค…เคชเคจी เคตเคฐीเคฏเคคा เคฆे เคธเค•เคคे เคนैं ।
िเคตเคถेเคท เคง् เคฏाเคจ (ii) :- िเคจเคฏเคฎ 6 เค•े เค‰เคชเคฌंเคง เค•े เค…ंเคคเค—เคฐ्เคค เคชเคฐीเค•्เคทा เคฎें ूเคตेเคถ
िเคฆเค เค—เค เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•ी เค•ेเคตเคฒ เค‰เคจ् เคนीं เคตเคฐीเคฏเคคाเค“ं เคชเคฐ िเคตเคšाเคฐ िเค•เคฏा เคœाเคเค—ा
เคœो เค‰เค•् เคค เค‰เคชเคฌंเคง เคฎें िเคจिเคฆเคฐ्ं เคŸ เคชเคฆों เค•े िเคฒเค เคนैं เค”เคฐ เค…เคจ् เคฏ เคธेเคตाเค“ं เค”เคฐ เคชเคฆों
เค•े िเคฒเค เค‰เคจเค•ी เคตเคฐीเคฏเคคाเค“ं, เคฏिเคฆ เค•ोเคˆ เคนों เคชเคฐ िเคตเคšाเคฐ िเค•เคฏा เคจเคนीं เคœाเคเค—ा ।
िเคตเคถेเคท เคง् เคฏाเคจ (iii) :- िเค•เคธी เคญी เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ा เค…เคชเคจे िเคตः เคคृเคค เค†เคตेเคฆเคจ-
ूเคชเคฝ เคฎें เคชเคนเคฒे เคธे िเคจिเคฆเคฐ्ं เคŸ เคตเคฐीเคฏเคคाเค“ं เค•ो เคฌเฅाเคจे/เคชिเคฐเคตเคคเคฐ्เคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฌाเคฐे
เคฎें เค•ोเคˆ เค…เคจुเคฐोเคง เค†เคฏोเค— เคฆ्เคตाเคฐा ः เคตीเค•ाเคฐ เคจเคนीं िเค•เคฏा เคœाเคเค—ा ।
िเคตเคถेเคท เคง् เคฏाเคจ (iv) :- เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•ो เคฏเคน เคธเคฒाเคน เคญी เคฆी เคœाเคคी เคนै िเค• เค‰เคจเค•े
เคฆ्เคตाเคฐा เคœเคฎा िเค•เค เคœाเคจे เคตाเคฒा िเคตः เคคृเคค เค†เคตेเคฆเคจ เคชเคฝ เค-4 เค†เค•ाเคฐ เค•े เค•ाเค—เคœ
เคชเคฐ เคฎुििเคค เคนो।
4. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค‡เคธ เค†เคตेเคฆเคจ-ूเคชเคฝ เคฎें เคฆी เค—เคˆ เคธूเคšเคจा เค•ी เคชเฅœเคคाเคฒ
เค‡เคธ เคชเคฐीเค•्เคทा เค•े เคธเคฐเคฒीเค•ृเคค เค†เคตेเคฆเคจ-เคชเคชเคฝ เคฎें เคฆी เค—เคˆ เคธूเคšเคจाเค“ं เคธे เค•ी
เคœाเคเค—ी । เค—ंเคญीเคฐ िเคตเคธंเค—िเคคเคฏां เคชाเคˆ เคœाเคจे เคชเคฐ เค‰เคจเค•ी เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐी เคฐเคฆ्เคฆ
เค•เคฐ เคฆी เคœाเคเค—ी ।
5. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค†เคตेเคฆเคจ-ूเคชเคฝ เคฎें िเคฆเค เค—เค ः เคฅाเคจ เคชเคฐ เค ीเค• ूเค•ाเคฐ เคธे
เค…เคชเคจा เคนाเคฒ เคนी เค•ा เคชाเคธเคชोเคŸเคฐ् เค†เค•ाเคฐ เค•ा เคเค• เคซोเคŸो िเคšเคชเค•ाเคं । เคซोเคŸो
िเค•เคธी เคฐाเคœเคชिเคฝเคค เค…िเคงเค•ाเคฐी เค…เคฅเคตा เค‰เคธ เคฎเคนािเคตเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ/เคธंः เคฅाเคจ เคœเคนां
เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคธเคฌเคธे เคฌाเคฆ เคฎें เค…เคง् เคฏเคฏเคจเคฐเคค เคฐเคนा เคนो เค•े ूाเคšाเคฏเคฐ्, เคฆ्เคตाเคฐा
िเคตिเคงเคตเคค ् เคธเคค् เคฏािเคชเคค เคนो ।
6. เคฏिเคฆ เค•ोเคˆ เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ िเค•เคธी เค…เคจुเคธूिเคšเคค เคœािเคค/เค…เคจुเคธूिเคšเคค เคœเคจเคœािเคค
เคฏा เค…เคจ् เคฏ िเคชเค›เฅœी ौेिเคฃเคฏों เค•ा เคนोเคจे เค•ा เคฆाเคตा เค•เคฐเคคे เคนैं เคคो เค‰เคธे เค…เคชเคจे
เคฆाเคตे เค•े เคธเคฎเคฅเคฐ्เคจ เคฎें เค‰เคธ िเคœเคฒे เค•े िเคœเคธเคฎें เค‰เคธเค•े เคฎाเคคा-िเคชเคคा (เคฏा
เคœीिเคตเคค เคฎाเคคा เคฏा िเคชเคคा) เค†เคฎเคคौเคฐ เคธे เคฐเคนเคคे เคนों, िเคœเคฒा เค…िเคงเค•ाเคฐी เคฏा
เค‰เคช-เคฎंเคกเคฒ เค…िเคงเค•ाเคฐी เคฏा เคชिเคฐिเคถं เคŸ-I เคฎें เคฆเคถाเคฐ्เค เค—เค เคเคธे เค…เคจ् เคฏ
เค…िเคงเค•ाเคฐी เคธे िเคœเคธे เคธंเคฌเคฆ्เคง เคฐाเคœ् เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฎें เคฏเคน ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคœाเคฐी
เค•เคฐเคจे เค•े िเคฒเค เคชเคฆ เคจािเคฎเคค िเค•เคฏा เคนो เคชिเคฐिเคถं เคŸ-I เคฎें िเคฆเค เค—เค เคซाเคฎเคฐ्
เคฎें ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคฒेเค•เคฐ เค‰เคธเค•ी เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช ूः เคคुเคค
เค•เคฐเคจी เคšािเคนเค । เคฏिเคฆ เค‰เคฎ्เคฎ ीเคฆเคตाเคฐ เค•े เคฎाเคคा เค”เคฐ िเคชเคคा เคฆोเคจों เค•ी เคฎเคค्ृ เคฏ ु
เคนो เค—เคˆ เคนो เคคो เคฏเคน ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค‰เคธ िเคœเคฒे เค•े เค…िเคงเค•ाเคฐी เคธे िเคฒเคฏा
เคœाเคจा เคšािเคนเค เคœเคนां เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค…เคชเคจी िเคถเค•्เคทा เคธे िเคญเคจ् เคจ िเค•เคธी เค…เคจ् เคฏ
ूเคฏोเคœเคจ เคธे เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคฐเคนเคคा เคนै ।
7. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ो เค‡เคธ ूเคชเคฝ เค•े เคธाเคฅ เคเคธे ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•ी
เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช เค…เคตँ เคฏ เคญेเคœเคจी เคšािเคนเค िเคœเคธเคธे เค‡เคธ
เคฌाเคค เค•ा ूเคฎाเคฃ िเคฎเคฒ เคธเค•े िเค• “เคฐोเคœเค—ाเคฐ เคธเคฎाเคšाเคฐ” िเคฆเคจांเค• 6 เค…ूैเคฒ,
2013 เคฎें ूเค•ािเคถเคค เค‰เค•् เคค เคชเคฐीเค•्เคทा เค•े เคจोिเคŸเคธ เค•े เคชैเคฐा 3 (।।।) เคฎें เค”เคฐ
เคญाเคฐเคค เค•े เคฐाเคœเคชเคฝ िเคฆเคจांเค• 6 เค…ूैเคฒ, 2013 เคฎें ूเค•ािเคถเคค เค‰เค•् เคค เคชเคฐीเค•्เคทा
เค•ी िเคจเคฏเคฎाเคตเคฒी เค•े िเคจเคฏเคฎ 6 เคฎें ूเค•ािเคถเคค िเคจเคงाเคฐ्िเคฐเคค เคถैिเค•्เคทเค• เคฏोเค—् เคฏเคคा
เค‰เคธเค•े เคชाเคธ เคนै । เคญेเคœा เค—เคฏा ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค‰เคธ เค…िเคงเค•ाเคฐी (เค…เคฅाเคคเคฐ् ्
िเคตँ เคตिเคตเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เคฏा เค…เคจ् เคฏ िเค•เคธी เคชเคฐीเค•्เคทा िเคจเค•ाเคฏ) เค•ा เคนोเคจा เคšािเคนเค
िเคœเคธเคจे เค‰เคธे เคฏोเค—् เคฏเคคा िเคตเคถेเคท ूเคฆाเคจ เค•ी เคนै ।
8. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ो เค†เคฏु ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ िเค• िเคœเคธเคฎें เคœเคจ् เคฎ เค•ी เคคाเคฐीเค– เคฌเคคाเคˆ
เค—เคˆ เคนो, เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคค เค…เคชเคจे เค†เคตेเคฆเคจ เค•े เคธाเคฅ เคญेเคœเคจी
เคšािเคนเค । เค†เคฏोเค— เคœเคจ् เคฎ เค•ी เคตเคน เคคाเคฐीเค– ः เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै เคœो
เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ เคฏा เคฎाเคง् เคฏिเคฎเค• िเคตเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค›ोเฅœเคจे เค•े ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคฏा िเค•เคธी
เคญाเคฐเคคीเคฏ िเคตँ เคตिเคตเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ เค•े เคธเคฎเค•เค•्เคท เคฎाเคจे เค—เค
ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคฏा िเค•เคธी िเคตँ เคตिเคตเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคจुเคฐिเค•्เคทเคค เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ เค•े
เคฐिเคœः เคŸเคฐ เคฎें เคฆเคœเคฐ् เค•ी เค—เคˆ เคนो เค”เคฐ เคตเคน เค‰เคฆ्เคงเคฐเคฃ िเคตँ เคตिเคตเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค•े
เคธเคฎुिเคšเคค ूािเคงเค•ाเคฐी เคฆ्เคตाเคฐा ूเคฎािเคฃเคค เคนो । เคœो เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค‰เคš् เคšเคคเคฐ
เคฎाเคง् เคฏिเคฎเค• เคชเคฐीเค•्เคทा เคฏा เค‰เคธเค•ी เคธเคฎเค•เค•्เคท เคชเคฐीเค•्เคทा เค‰เคค् เคคीเคฃเคฐ् เค•เคฐ เคšुเค•ा เคนै
เคตเคน เค‰เคš् เคšเคคเคฐ เคฎाเคง् เคฏिเคฎเค• เคชเคฐीเค•्เคทा เคฏा เคธเคฎเค•เค•्เคท เคชเคฐीเค•्เคทा เค•े ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ
เค•ी เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช ूः เคคुเคค เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै ।
เค†เคฏु เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เค•ोเคˆ เค…เคจ् เคฏ เคฆः เคคाเคตेเคœ เคœैเคธे เคœเคจ् เคฎ เค•ुเคฃ् เคกเคฒी,
เคถเคชเคฅ-เคชเคฝ, เคจเค—เคฐ िเคจเค—เคฎ เคธे เคคเคฅा เคธेเคตा เค…िเคญเคฒेเค– เคธे เคœเคจ् เคฎ เคธंเคฌंเคงी
เค‰เคฆ्เคงเคฐเคฃ เคคเคฅा เคเคธे เคนी เค…เคจ् เคฏ ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ ः เคตीเค•ाเคฐ เคจเคนीं िเค•เค เคœाเคंเค—े ।
เค…เคจुเคฆेเคถों เค•े เค‡เคธ เคญाเค— เคฎें เค†เค “เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ/เค‰เคš् เคšเคคเคฐ
เคฎाเคง् เคฏिเคฎเค• เคชเคฐीเค•्เคทा ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ” เคตाเค•् เคฏांเคถ เค•े เค…ंเคคเค—เคฐ्เคค เค‰เคชเคฏुเคฐ्เค•् เคค
เคตैเค•िเคฒ् เคชเค• ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคธिเคฎ् เคฎिเคฒเคค เคนै ।
เค•เคญी-เค•เคญी เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ/เค‰เคš्เคšเคคเคฐ เคฎाเคง्เคฏिเคฎเค• เคชเคฐीเค•्เคทा ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคฎें
เคœเคจ्เคฎ เค•ी เคคाเคฐीเค– เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै เคฏा เค†เคฏु เค•े เค•ेเคตเคฒ เคชूเคฐे เคตเคทเคฐ् เคฏा/เค”เคฐ เคฎเคนीเคจे
เคนी िเคฆเค เคœाเคคे เคนैं, เคเคธे เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•ो เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ/เค‰เคš्เคšเคคเคฐ
เคฎाเคง्เคฏिเคฎเค• เคชเคฐीเค•्เคทा ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•े เค…िเคคिเคฐเค•्เคค เค‰เคธ เคธंःเคฅा เค•े
เคนैเคกเคฎाःเคŸเคฐ/िूंिเคธเคชเคฒ เคธे िเคฒเค เค—เค ूเคฎाเคฃ เคชเคฝ เค•ी เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค
ूिเคคिเคฒिเคช เคญेเคœเคจी เคšािเคนเค เคœเคนां เคธे เค‰เคธเคจे เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ/เค‰เคš्เคšเคคเคฐ เคฎाเคง्เคฏिเคฎเค•
เคชเคฐीเค•्เคทा เค‰เคค्เคคीเคฃเคฐ् เค•ी เคนो । เค‡เคธ ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคฎें เค‰เคธ เคธंःเคฅा เค•े เคฆािเค–เคฒा
เคฐिเคœःเคŸเคฐ เคฎें เคฆเคœเคฐ् เค•ी เค—เคˆ เค‰เคธเค•ी เคœเคจ्เคฎ เค•ी เคคाเคฐीเค– เคฏा เคตाःเคคिเคตเค• เค†เคฏु
िเคฒเค–ी เคนोเคจी เคšािเคนเค ।
เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•ो เคšेเคคाเคตเคจी เคฆी เคœाเคคी เคนै िเค• เคฏिเคฆ เค†เคตेเคฆเคจ-ूเคชเคฝ เค•े เคธाเคฅ
เค‡เคจ เค…เคจुเคฆेเคถों เคฎें เคฏเคฅा िเคจเคงाเคฐ्िเคฐเคค เค†เคฏु เค•ा เคชूเคฐा ूเคฎाเคฃ เคจเคนीं เคญेเคœा เค—เคฏा เคคो
เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ी เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐी เคฐเคฆ्เคฆ เค•เคฐ เคฆी เคœाเคเค—ी ।
िเคŸเคช्เคชเคฃी1:- िเคœเคธ เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•े เคชाเคธ เคชเฅाเคˆ เคชूเคฐी เค•เคฐเคจे เค•े เคฌाเคฆ
เคฎाเคง्เคฏिเคฎเค• िเคตเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคนो เค‰เคธे เค•ेเคตเคฒ เค†เคฏु เคธे
เคธเคฎ्เคฌเคฆ्เคง ूिเคตिเคท्เคŸ เคตाเคฒे เคชृเคท्เค  เค•ी เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค
ूिเคคिเคฒिเคช เคญेเคœเคจी เคšािเคนเค ।
िเคŸเคช्เคชเคฃी 2:- เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฏเคน เคง्เคฏाเคจ เคฐเค–े िเค• เค†เคฏोเค— เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ी เคœเคจ् เคฎ
เค•ी เค‰เคธी เคคाเคฐीเค– เค•ो ः เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐेเค—ा เคœो เค†เคตेเคฆเคจ-เคชเคฝ
ूः เคคुเคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคคाเคฐीเค– เค•ो เคฎैिเคถเค•ुเคฒेเคถเคจ/เค‰เคš् เคšเคคเคฐ
เคฎाเคง् เคฏिเคฎเค• เคชเคฐीเค•्เคทा ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคฏा เคธเคฎเค•เค•्เคท เคชเคฐीเค•्เคทा เค•े
ूเคฎाเคฃ เคชเคฝ เคฎें เคฆเคœเคฐ् เคนै เค”เคฐ เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เค‰เคธเคฎें เคชिเคฐเคตเคคเคฐ्เคจ เค•े
िเค•เคธी เค…เคจुเคฐोเคง เคชเคฐ เคจ เคคो िเคตเคšाเคฐ िเค•เคฏा เคœाเคเค—ा เค”เคฐ เคจ เคนी
เค‰เคธे ः เคตीเค•ाเคฐ िเค•เคฏा เคœाเคเค—ा ।
िเคŸเคช्เคชเคฃी 3:- เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฏเคน เคญी เคจोเคŸ เค•เคฐ เคฒें िเค• เค‰เคจเค•े เคฆ्เคตाเคฐा िเค•เคธी
เคชเคฐीเค•्เคทा เคฎें ूเคตेเคถ เค•े िเคฒเค เคœเคจ्เคฎ เค•ी เคคाเคฐीเค– เคเค• เคฌाเคฐ
เค˜ोिเคทเคค เค•เคฐ เคฆेเคจे เค”เคฐ เค†เคฏोเค— เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคธे เค…เคชเคจे เค…िเคญเคฒेเค– เคฎें
เคฆเคœเคฐ् เค•เคฐ เคฒेเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคธเคฎें เคฌाเคฆ เคฎें เคฏा เคฌाเคฆ เค•ी िเค•เคธी
เคชเคฐीเค•्เคทा เคฎें िเค•เคธी เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคชिเคฐเคตเคคเคฐ्เคจ เค•เคฐเคจे เค•ी เค…เคจुเคฎिเคค
เคจเคนीं เคฆी เคœाเคเค—ी ।
9. (i) เคœเคฎ्เคฎू เคเคตं เค•ँเคฎीเคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เค•े เค…िเคงเคตाเคธी เค•े เคฐूเคช เคฎें เค†เคฏु เคฎें เค›ूเคŸ เค•े
เคฒाเคญ เค•ा เคฆाเคตा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ो เค‰เคธ िเคœเคฒा เคฎिเคœःเคถेเคŸ
เคธे, िเคœเคธเค•े เค•्เคทेเคฝािเคงเค•ाเคฐ เคฎें เคตเคน เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคค: เคฐเคนा เคนै เคฏा เคœเคฎ्เคฎू เคเคตं
เค•ँเคฎीเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคธเค•े ःเคฅाเคจ เคชเคฐ เคจािเคฎเคค िเค•เคธी เค…เคจ्เคฏ
ूािเคงเค•ाเคฐी เคธे เค‡เคธ เค†เคถเคฏ เค•े ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•ी
เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/เคธเคค्เคฏािเคชเคค ूिเคค ूःเคคुเคค เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी िเค• เคชเคนเคฒी
เคœเคจเคตเคฐी, 1980 เคธे 31 िเคฆเคธเคฎ्เคฌเคฐ, 1989 เคคเค• เค•ी เค…เคตिเคง เค•े เคฆौเคฐाเคจ
เคตเคน เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคค: เคœเคฎ्เคฎू เคเคตं เค•ँเคฎीเคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เคนी เคฐเคนा เคนै ।
(ii) เค†เคฏु เคฎें เค›ूเคŸ เคšाเคนเคจे เคตाเคฒे เคเคธे เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค•ो เคœो เคฐเค•्เคทा เคธेเคตाเค“ं เคฎें
เค•ाเคฏเคฐ् เค•เคฐเคคे เคนुเค िเคตเค•เคฒांเค— เคนुเค† เคนै, เคฎเคนािเคจเคฆेเคถเค•, เคชुเคจ: ः เคฅाเคชเคจा,
เคฐเค•्เคทा เคฎंเคฝाเคฒเคฏ เคธे เคชिเคฐिเคถं เคŸ-II เคฎें िเคฆเค เค—เค เคซाเคฎเคฐ् เคชเคฐ เค‡เคธ เค†เคถเคฏ
เค•ा เคเค• ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เคฒेเค•เคฐ เค‡เคธเค•ी เคเค• เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค
ूिเคคिเคฒिเคช ूः เคคुเคค เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी िเค• เคตเคน เคฐเค•्เคทा เคธेเคตाเค“ं เคฎें เค•ाเคฏเคฐ् เค•เคฐเคคे
เคนुเค, िเคตเคฆेเคถी เคถเคฝु เคฆेเคถ เค•े เคธाเคฅ เคธंเค˜เคทเคฐ् เคฎें เค…เคฅเคตा เค…เคถांिเคคเคฎः เคค เค•्เคทेเคฝ
เคฎें เคซौเคœी เค•ाเคฏเคฐ्เคตाเคนी เค•े เคฆौเคฐाเคจ िเคตเค•เคฒांเค— เคนुเค† เค”เคฐ เคชिเคฐเคฃाเคฎः เคตเคฐूเคช
िเคจเคฎुเคฐ्เค•् เคค เคนुเค† ।
(iii) เค†เคฏु เคฎें เค›ूเคŸ เค•ा เคฆाเคตा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคญूเคคเคชूเคตเคฐ् เคธैिเคจเค•, เค•เคฎीเคถंเคก
เค…िเคงเค•ाเคฐी เค”เคฐ เคˆ.เคธी.เค“./เคเคธ.เคเคธ.เคธी.เค“. เคธिเคนเคค เคœैเคธा เค‰เคจเค•े
เค…เคชเคจे เคฎाเคฎเคฒे เคฎें เค…เคชेिเค•्เคทเคค เคนै, ूเคฎाเคฃ‐เคชเคฝ เค•ी
เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช, เคธเคฎ् เคฌเคฆ्เคง ूािเคงเค•ािเคฐเคฏों เคธे เคฒेเค•เคฐ
เคชिเคฐिเคถं เคŸ-III เคฎें िเคฆเค เค—เค เคซाเคฎเคฐ् เคฎें ूः เคคुเคค เค•เคฐें ।
(iv) िเคจเคฏเคฎ 5 (เค–) เค•े เค…ंเคคเค—เคฐ्เคค เค†เคฏु เคธीเคฎा เคฎें เค›ूเคŸ เค•े िเคฒเค เคฆाเคตा เค•เคฐเคจे
เคตाเคฒे เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•เคฎเคฐ्เคšािเคฐเคฏों เค•ो เค…เคชเคจे िเคตเคญाเค—/เค•ाเคฏाเคฐ्เคฒเคฏ เค•े เค…เคง् เคฏเค•्เคท
เคธे เคชिเคฐिเคถं เคŸ-IV เคฎें िเคฆเค เค—เค เคซाเคฎเคฐ् ूเคฎाเคฃ–เคชเคฝ เค•ी เคฎूเคฒ ूिเคค
ूः เคคुเคค เค•เคฐเคจी เคšािเคนเค ।
10. เคœो เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคถाเคฐीिเคฐเค• เคฐूเคช เคธे เค…เค•्เคทเคฎ เคนोเคจे เค•ा เคฆाเคตा เค•เคฐเคคा เคนै,
เค‰เคธे เคธंเคฌंिเคงเคค เคธेเคตा/เคชเคฆों เคชเคฐ เค•ाเคฏเคฐ् िเคจं เคชाเคฆเคจ เคนेเคคु, เคเค• เคฏा เค…िเคงเค•
เคถाเคฐीिเคฐเค• เค…เคชेเค•्เคทाเค“ं/เค•्เคทเคฎเคคाเค“ं เคœैเคธा िเค• เค‡ंเคœीिเคจเคฏเคฐी เคธेเคตा เคชเคฐीเค•्เคทा,
2013 เค•ी िเคจเคฏเคฎाเคตเคฒी เค•े िเคจเคฏเคฎ 19 เคฎें िเคฆเคฏा เค—เคฏा เคนै เค•ो เคชूเคฐा
เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा । เค‰เคธे เคธเคฐเค•ाเคฐी เค…ः เคชเคคाเคฒ/िเคšिเค•เคค् เคธा เคฌोเคกเคฐ् เค•े เคฆ्เคตाเคฐा
เคชिเคฐिเคถं เคŸ-V เคฎें िเคฆเค เค—เค ूाเคฐूเคช เคฎें เคœाเคฐी ूเคฎाเคฃ–เคชเคฝ เค•ी เคเค•
ूเคฎािเคฃเคค ूिเคค ूः เคคुเคค เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी ।
11. เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฏเคน เคง् เคฏाเคจ เคฐเค–ें िเค• เค‡ंเคœीिเคจเคฏเคฐी เคธेเคตा เคชเคฐीเค•्เคทा, 2013 เคฎें
เค‰เคจเค•ी เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐी เคชूเคฃเคฐ्เคค: เค…เคจिเคจ् เคคเคฎ เคนै เคคเคฅा เค‰เคจเค•े िเคจเคงाเคฐ्िเคฐเคค
เคชाเคฝเคคा เค•ी เคถเคคोเคฐ्ं เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เค†เคงािเคฐเคค เคนै । เคฏिเคฆ िเคฒिเค–เคค
เคชเคฐीเค•्เคทा เคคเคฅा เคธाเค•्เคทाเคค् เค•ाเคฐ เคชเคฐीเค•्เคทเคฃ เค•े เคชเคนเคฒे เคฏा เคฌाเคฆ เคฎें िเค•เคธी ः เคคเคฐ
เคชเคฐ เคœांเคš เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคฏเคน เคชाเคฏा เค—เคฏा िเค• เคตे เคชाเคฝเคคा เค•ी िเค•เคจ् เคนीं เคถเคคोเคฐ्ं
เค•ो เคชूเคฐा เคจเคนीं เค•เคฐเคคे เคคो เค‰เคจเค•ी เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐी เค†เคฏोเค— เคฆ्เคตाเคฐा เคฐเคฆ्เคฆ เค•เคฐ
เคฆी เคœाเคเค—ी ।
12. เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐों เค•ो เค…เคชเคจे เค†เคตेเคฆเคจ-เคชเคฝों เค•े เคธाเคฅ िเคจเคฎ्เคจिเคฒिเค–เคค ूเคฒेเค–
เค…เคจुเคฒเค—्เคจ เค•เคฐ เค†เคฏोเค— เค•ो เคญेเคœเคจे เคนैं :
(i) เค†เคฏु เค•े ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•ी เคเค• เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช ।
(ii) เคถैिเค•्เคทเค• เคฏोเค—्เคฏเคคा เค•े ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•ी เคเค• เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค
ूिเคคिเคฒिเคช ।
(iii) เค…เคจुเคธूिเคšเคค เคœािเคค/เค…เคจुเคธूिเคšเคค เคœเคจเคœािเคค/เค…เคจ्เคฏ िเคชเค›เฅœी ौेिเคฃเคฏों เค•े
เคนोเคจे เค•ा เคฆाเคตा เค•เคฐเคจे เค•े เคธเคฎเคฅเคฐ्เคจ เคฎें ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•ी เคเค•
เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช । (เคœเคนां เค•เคนीं เคฒाเค—ू เคนो) ।
(iv) เค….िเคช.เคต. เค•े เคฐूเคช เคฎें เค›ूเคŸ เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค‰เคฎ् เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฌीเคฎी
เคฒेเคฏเคฐ เคฎें เคจเคนीं เคนोเคจे เค•े เคฆाเคตे เค•े เคธเคฎเคฅเคฐ्เคจ เคฎें เคชिเคฐिเคถं เคŸ-I เค•े เคชैเคฐा เค– 1
เคฎें เค‰िเคฒ् เคฒिเค–เคค ूाเคฐूเคช เคฎें เคชिเคฐเคตเคšเคจ เคฆेंเค—े ।
(v) เค†เคฏु เคฎें เค›ूเคŸ เค•े เคฆाเคตे เค•े เคธเคฎเคฅเคฐ्เคจ เคฎें ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•ी เคเค•
เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช । (เคœเคนां เคฒाเค—ू เคนो) ।
(vi) เคถाเคฐीिเคฐเค• เค…เค•्เคทเคฎเคคा เค•े เคกाเค•् เคŸเคฐी ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝ เค•ी เคเค•
เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค ूिเคคिเคฒिเคช । (เคœเคนां เคฒाเค—ू เคนो) ।
เค‰เคชเคฏुเคฐ्เค•्เคค ूเคฎाเคฃ เคชเคฝ เคฎूเคฒ เคฐूเคช เคฎें เคธाเค•्เคทाเคค्เค•ाเคฐ เค•े เคธเคฎเคฏ ूःเคคुเคค
เค•เคฐเคจे เคนोंเค—े ।
िเคŸเคช् เคชเคฃी:-เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐों เคธे เคฏเคน เค…เคชेเค•्เคทा เค•ी เคœाเคคी เคนै िเค• เคตे เค†เคตेเคฆเคจ-เคชเคฝ เค•े
เคธाเคฅ เคญेเคœे เคœाเคจे เคตाเคฒे ूเคฎाเคฃ-เคชเคฝों เค•ी เค…เคจुूเคฎािเคฃเคค/ूเคฎािเคฃเคค
ूिเคคिเคฒिเคชเคฏों เคชเคฐ เค…เคชเคจे เคนःเคคाเค•्เคทเคฐ เค•เคฐें เคคเคฅा เคคाเคฐीเค– เคญी िเคฒเค–ें ।
13. िเคœเคจ เคฎाเคฎเคฒों เคฎें เค†เคตेเคฆเคจ-เคชเคฝ เคธเคฌ เค…เคจुเคฒเค—्เคจเค•ों เคฐिเคนเคค เคฏा เค•ुเค›
เค…เคจुเคฒเค—्เคจเค•ों เคธिเคนเคค ूाเคช्เคค เคนोंเค—े, เค‰เคจเคฎें เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐी เคฐเคฆ्เคฆ เค•เคฐ เคฆी
เคœाเคเค—ी । เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฏिเคฆ เค—ाเคฏเคฌ เค…เคจुเคฒเค—्เคจเค•ों เค•ो เคฌाเคฆ เคฎें เคญेเคœเคคे
เคนैं เคคो เค‰เคจ्เคนें ःเคตीเค•ाเคฐ เคจเคนीं िเค•เคฏा เคœाเคเค—ा । เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เคฏเคน เค…เคตँเคฏ
เคธुिเคจिँ เคšเคค เค•เคฐ เคฒें िเค• เค†เคตेเคฆเคจ-เคชเคฝ เค ीเค• เคธे เคญเคฐा เค—เคฏा เคนै เค”เคฐ
เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ เคธเคญी เคธंเค—เคค เค…เคจुเคฒเค—्เคจเค• เคญेเคœे เค—เค เคนैं । เค†เคตेเคฆเคจ-ूเคชเคฝ
เค•ा เค•ोเคˆ เคญी เค•ॉเคฒเคฎ िเคฐเค•् เคค เคจ เค›ोเฅœा เคœाเค ।
14. เค‰เคฎ्เคฎीเคฆเคตाเคฐ เค…เคชเคจे เค†เคตेเคฆเคจ เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เค†เคฏोเค— เค•ो เคœो เคชเคฝ เคญेเคœें
เค‰เคจเคฎें เคชเคฐीเค•्เคทा เค•ा เคจाเคฎ, เค…เคชเคจा เคชूเคฐा เคจाเคฎ, เค…เคจुเคฌเคฎांเค• เคคเคฅा เคœเคจ्เคฎ
เค•ी เคคाเคฐीเค– เค…เคตँเคฏ िเคฒเค–ें ।

No comments:

Post a Comment

Related Posts ...

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...